Chrząszcz długości 2,5-3,0mm barwy brunatnoczerwonej. Głowa okrągła schowana pod przedplecze, czułki 10-członowe, z których trzy ostatnie są trójkątne i tworzą wyraźną buławkę.
Jaja białe, matowe, kształtu gruszkowatego do 0,6 mm długości. Larwa zaraz po wyjściu z jaja jest biała, owłosiona, z brązową głową i mocnym hakiem na końcu odwłoka. Poczwarka typu wolnego przypomina owada dorosłego. Chrząszcze żyją ponad 100 dni borując ziarno i wytwarzając bardzo duże ilości pyłu, który zamyka przestrzenie międzyziarnowe. Ziarno porażone nabiera charakterystycznego miodowego zapachu, pochodzącego od wydzielanych feromonów. Samice składają jaja (po 2-5 sztuk w złożu) bezpośrednio na ziarno lub w pył, łącznie około 400 sztuk.
Czas rozwoju jednego pokolenia może trwać najkrócej 30 dni, a w warunkach niekorzystnych nawet 250 dni. Minimum cieplne potrzebne do rozwoju wynosi 17ºC.
Produkty pokarmowe: ziarno wszystkich gatunków zbóż, produkty zbożowe, makaron, fasola, nasiona dyni, suszone warzywa i owoce, drewno.
W naszych warunkach może rozwijać się w okresie lata lub w ogrzewanych magazynach. Do Polski bywa przywożony z transportami zboża i umieszczony jest na liście kwarantannowej.
Kobielatka kawowa
Długość ciała 2,5-4,5mm, pokrywy szarobrązowe z jaśniejszymi plamkami. Głowa mała wyciągnięta w ryjek, oczy wypukłe. Czułki proste, 3 ostatnie człony zgrubiałe i prawie czarne. Przedplecze silnie rozszerzone ku tyłowi. Odnóża mocne, długie, o nieco zgrubiałych udach.
Jaja długości 0,6-0,7 mm, żółtawo białe, połyskujące. Na powierzchni jaja punkty ułożone w podłużne linie. Larwa dorasta do 4,5-5,0 mm, kształtu łukowatego, pozbawiona odnóży, ciało pokryte długimi włoskami. Poczwarka do 4 mm długości, początkowo biała, potem w miarę rozwoju ciemnieje. Na końcu odwłoka dwa wyrostki.
Samica składa jaja (około 130-140 sztuk) w szczeliny produktów (najczęściej na nasionach kawy). Larwa wgryza się do wnętrza nasienia i tam przechodzi cały rozwój. Przepoczwarczenie odbywa się wewnątrz nasienia i chrząszcz wychodzi przez okrągły otwór. Dorosłe osobniki mogą żyć około 30 dni w pomieszczeniach wilgotnych. Rozwój jednego pokolenia w temperaturze 27ºC i wilgotności względnej powietrza 100% kończy się po 29 dniach, w wilgotności minimalnej (60%) - 57 dni.
Pochodzi prawdopodobnie z Indii, obecnie występuje na całym świecie i może być do nas przywożona z nasionami kawy, kakao i ziarnem kukurydzy. Może żerować w innych nasionach, orzechach i roślinach leczniczych.
Mącznik młynarek
Chrząszcz długości 12,0-16,0 mm, ciemnobrązowy z tłustym połyskiem, tylko spód ciała i odnóża nieco jaśniejsze. Głowa wyraźnie węższa od przedplecza. Czułki 11-członowe, perełkowane, tylko ostatni człon nieco większy. Pokrywy prawie równoległe, z delikatną rynienką na zewnątrz i głębokimi rowkami na powierzchni. Skrzydła lotne dobrze rozwinięte i chrząszcze chętnie latają.
Jajo jest owalne, wydłużone, długości około 1,6 mm, pokryte kleistą substancją, do której przylega pył i produkty. Larwa zaraz po wyjściu z jaja jest biała, długości do 3 mm. Po pierwszym linieniu przybiera barwę żółtą, wytwarza twardy, chitynowy pancerz i przypomina budową drutowca. Larwa ma 3 pary odnóży i przy poruszaniu się wysuwa tylny odcinek jelita. Na ostatnim segmencie odwłoka występują dwa kolce skierowane ku górze. Larwa osiąga 20-30 mm długości. Poczwarka typu wolnego, długości 12,0-18,0 mm, początkowo mleczno biała, w miarę rozwoju ciemnieje.
Chrząszcze są aktywne w temperaturze od 11 do 40ºC, samica składa około 500 jaj na produkty spożywcze. Osobniki dorosłe gromadzą się w miejscach suchych i ciepłych.
Rozwój jednego pokolenia w warunkach optymalnych trwa 281 dni, a w niskiej temperaturze i na nieodpowiednim pokarmie przeciąga się do 690 dni.
Larwy i chrząszcze są odporne na głodowanie i niską temperaturę. W 12ºC larwy mogą przeżyć 3 tygodnie, osobniki dorosłe 2 tygodnie.
Szkodnik polifagiczny, występujący na wszystkich produktach pochodzenia roślinnego, sporadycznie spotykany na mięsie i martwych zwierzętach. Larwy mogą uszkadzać sita i opakowania. Poza zjadaniem dużych ilości pokarmu, larwy zanieczyszczają go kałem i wylinkami. Są pokarmem dla drobnych zwierząt, ptaków i ryb.
Gatunek kosmopolityczny występujący bardzo często w pomieszczeniach zamkniętych, ale z uwagi na długi okres rozwoju nie występuje w dużych liczebnościach.
Mklik mączny
Rozpiętość skrzydeł 20-25mm, długość ciała 10-14mm. Przednie skrzydła szare z niebieskawym odcieniem, w ich części nasadowej i wierzchołkowej występują poprzeczne, czarne, zygzakowate linie. Tylne skrzydła są szerokie, jasno-szare, z ciemniejszymi żyłkami i obwódką zewnętrzną. Skrzydła w czasie spoczynku złożone dachówkowato wzdłuż tułowia. Gąsienica biała lub szarożółta, pokryta delikatnymi włoskami, do 20mm długości. Poczwarka do 9mm długości, początkowo jasnobrązowa, potem prawie czarna, spoczywa w mocnym kokonie.
Motyle nie pobierają pokarmu i są aktywne tylko w nocy. W dzień siedzą nieruchomo na ścianach i opakowaniach. W temperaturze pokojowej żyją około 2 tygodni. Długość życia przedłuża się znacznie w warunkach gdy motyle mają dostęp do wody. Samice składają jaja pojedynczo lub w niewielkich złożach bezpośrednio na produkty lub na opakowania. Maksymalna obserwowana liczba jaj to 420 szt., średnia 200 szt. Składanie jaj odbywa się w temperaturze między 13 a 33ºC. Porażenie produktu rozpoczyna się od warstwy górnej i w opakowaniach rzadko zdarza się aby zniszczone były warstwy dolne. Po zakończeniu żerowania gąsienica buduje kokon i w nim się przepoczwarcza. W naszych warunkach klimatycznych mogą rozwinąć się 2-3 pokolenia, w pomieszczeniach ogrzewanych nawet 6. Wszystkie stadia są stosunkowo odporne na działanie niskich temperatur i nawet w -10ºC mogą przeżyć jednodniową ekspozycję.
Szkodnik poraża rozdrobnione produkty pochodzenia zbożowego (mąka, płatki, kasze), a także orzechy, suszone warzywa, suszone owoce, kakao.
Występuje w strefie klimatu umiarkowanego, w Polsce bardzo groźny szkodnik występujący pospolicie w magazynach, sklepach, młynach i piekarniach. Może wyrządzić poważne szkody.
Mól ziarniak
Długość ciała motyli wynosi 6,0-8,0 mm, rozpiętość skrzydeł 9,0-14,0mm. Przednie skrzydła są wąskie, srebrzysto-szare czasem z żółtawym odcieniem. Na powierzchni skrzydeł występuje szereg ciemnych, nieregularnie rozmieszczonych ciemnych plamek. Tylne skrzydła są węższe od przednich, szarawe z ciemniejszymi końcami. Tułów i odwłok są białe.
Jajo białe lub żółtawe, owalne. Gąsienica do 10 mm długości, koloru brudno-żółtego z brązową głową. Całe ciało rzadko pokryte delikatnymi włoskami. Poczwarka długości około 5mm spoczywa w kokonie zbudowanym z przędzy i resztek pokarmu.
Motyle są aktywne w nocy, samice składają wtedy jaja na produkty pokarmowe, opakowania i resztki produktów. Przeciętna płodność jednej samicy wynosi 60-100 jaj. Gąsienica po wyjściu z jaja wgryza się do wnętrza nasiona lub ziarna i częściowo zjada jego zawartość. Po pewnym czasie wychodzi z porażonego produktu i atakuje następne ziarno. Ponieważ gąsienice przędą, łączą porażone ziarna w grudy, w których może być do kilkudziesięciu nasion. W ziarnie i nasionach w pierwszej kolejności zjadane są zarodki potem endosperma. Przed przepoczwarczeniem gąsienice wędrują w poszukiwaniu odpowiedniego miejsca i pokrywają pryzmę lub worki grubą warstwą przędzy. Poczwarki znajdują się na ścianach i w szczelinach. Optymalne warunki do rozwoju zapewnia temperatura 25ºC i 90% wilgotności względnej powietrza i wtedy rozwój trwa 70 dni. Rozwój może przebiegać w zasięgu temperatury 7-27ºC i 65-95% wilgotności względnej. Do pełnego rozwoju gąsienice potrzebują ekspozycji w niskiej temperaturze (poniżej 0ºC), a umieszczone w temperaturze pokojowej w czasie zimy nie kończą rozwoju. W warunkach nie ogrzewanych pomieszczeń motyle pierwszego pokolenia spotykane są w kwietniu i maju, drugiego w sierpniu i wrześniu.
Szkodnik żeruje na ziarnie zbóż, nasionach roślin strączkowych, orzechach, nasionach traw, suszonych owocach, suszonych grzybach, rzadko na serach i korku.
Pospolity i groźny szkodnik w strefie klimatu umiarkowanego, występuje w Europie, Ameryce Północnej i Argentynie.
Omacnica spichrzanka
Motyl o rozpiętości skrzydeł 14-18 mm, nasadowa część przednich skrzydeł jest żółtawa, pozostała ciemnoczerwona, lub ceglasta z szaroniebieskimi, poprzecznymi paskami. Tylne skrzydła są szaroniebieskie, przeświecające z szarą strzępiną.
Jaja są białe kształtu cytrynowego, o wymiarach 0,6 x 0,4 mm. Gąsienice zaraz po wyjściu z jaja są białe, w miarę rozwoju przybierają barwę czerwoną, zielonkawą, pomarańczową, co w głównej mierze zależy od pokarmu. Głowa gąsienicy, tarczka tułowiowa i odwłokowa są brązowe. Poczwarka długości około 7 mm spoczywa w mocnym oprzędzie. Motyle żyją w temperaturze pokojowej około 14 dni nie pobierając pokarmu. Samice składają jaja na produkty, płodność samicy dochodzi do 500 jaj średnio około 200 szt. Gąsienice żerują w oprzędach, a tempo ich rozwoju zależy od jakości pokarmu. W naszych warunkach występują dwa pokolenia w roku, letnie rozwija się w ciągu 90 dni, zimujące ponad 220 dni. Wszystkie stadia są odporne na działanie niskiej temperatury i w -20ºC populacja może przeżyć 90 dni. Szkodnik występuje w magazynach, sklepach i w mieszkaniach na produktach zbożowych, orzechach, suszonych owocach, ziołach, paszach, wyrobach cukierniczych. Od kilku lat spotykana coraz częściej.
Psotnik zakamarnik
Długość ciała 2mm, ubarwienie ciała białawe do pomarańczowego. Na całym ciele brunatnoczerwone plamki, które tworzą poprzeczne paski. Skrzydła w formie drobnych łusek, na każdym skrzydle pomarańczowy podłużny pas. Czułki zbudowane z 27-29 członów, z których ostatni jest krótki i szeroki. Samica w okresie godowym uderza odwłokiem o podłoże wydając delikatne dźwięki. Spotykany w magazynach , mieszkaniach, na resztkach organicznych, produktach zbożowych, w książkach i w meblach.
Rozpłaszczyk drobny
Chrząszcz długości 1,0-1,8mm, barwy czerwonawej. Głowa samca ma szerokość równą długości, u samic nieco węższa. Czułki samca są długości ciała, u samic sięgają do połowy ciała. Przedplecze o długości 1,5 razy większej niż szerokość, u samicy bardziej wysmukłe. Długość pokryw jest 1,5 raza większa od szerokości. Strona brzuszna i odnóża jaśniejsze od reszty ciała .
Jajo jest cylindryczne, barwy kremowej o wymiarach 0,45 x 0,14 mm. Larwa dorasta do 3
mm długości, jest koloru białego tylko głowa, tułów i ostatni segment odwłoka są brązowe. Larwa jest spłaszczona, a na końcu odwłoka występują dwa stosunkowo długie wyrostki.
Poczwarka jest koloru białego i spoczywa w kokonie zbudowanym z przędzy i resztek pokarmu. Po bokach ciała poczwarki występują małe brodawki zakończone długimi włoskami
Samice składają do 500 jaj. Szkodnik występuje przede wszystkim na rozdrobnionych produktach zbożowo-mącznych, w ziarnie zbóż uszkodzonym podczas zbioru. Szkodnik nie toleruje niskiej temperatury. Występuje na całym świecie, w warunkach naturalnych naszego kraju rzadziej spotykany niż rozpłaszczyk rdzawy. Przywożony bywa z transportami nasion, suszonych owoców i ziarna kakao.
Trojszyk
Chrząszcz długości 2,3-3,5mm, ubarwienie brązowo-czerwonawe. Ciało wydłużone, płaskie, pokrywy równoległe. Czułki złożone z 11 segmentów, z których trzy ostatnie tworzą wyraźną buławkę. Oczy częściowo podzielone i w najwęższym miejscu mają 3 lub 4 fasetki.
Jajo 0,6-0,7 mm długości i 0,3-0,4 mm szerokości, białe, połyskujące, zaraz po złożeniu pokryte kleistą substancją, do której przyklejone są grudki pokarmu.
Larwa białawo żółta, wydłużona. Długość larwy pierwszego stadium wynosi około 1,1 mm, od innych gatunków z rodziny czarnuchowatych można ją odróżnić po dwóch wyraźnych hakach na końcu odwłoka.
Poczwarka biała 3,5 mm długości, spoczywa w miejscu żerowania pokarmu. Chrząszcze mogą żyć 335-450 dni i samice składają w tym czasie do 450 jaj bezpośrednio na produkty pokarmowe. Rozwój jednego pokolenia trwa 20 dni w warunkach optymalnych i zależy głównie od temperatury, wilgotności i jakości pokarmu. W magazynach ogrzewanych może rozwijać się kilka pokoleń w roku. Chrząszcze chętnie fruwają w ciepłych pomieszczeniach lub w warunkach klimatu tropikalnego. Trojszyk gryzący jest gatunkiem wyjątkowo dobrze przystosowanym do niskich wilgotności i może rozwijać się w wilgotności względnej 1%.
W magazynach często są spotykane na opakowaniach i ścianach. W magazynach często spotykany razem z wołkiem zbożowym, wołkiem ryżowym i rozpłaszczykiem rdzawym. Chrząszcze przebywające bez pokarmu, lub w dużym zagęszczeniu wydzielają benzochinony. Związki te są absorbowane przez magazynowane produkty, które intensywnie cuchną i przybierają wrzosowy kolor.
Trojszyk ulec i trojszyk gryzący są najczęściej występującymi szkodnikami magazynowymi na świecie.
Uszkodzenia ziarna i produktów powodują chrząszcze i larwy. Zasiedlenie ziarna następuje szybciej, jeśli część ziaren jest połamana lub zmiażdżona. Larwy nie rozwijają się na nieuszkodzonych nasionach strączkowych. Na powierzchni produktu znajdują się wylinki larwalne i trupy szkodników. Oprócz szkód bezpośrednich (utrata ciężaru ziarna), szkodnik produkuje duże ilości pyłu, który uniemożliwia oddychanie ziarna, powoduje jego zagrzewanie i zawilgocenie. Ziarno przeznaczone do siewu może tracić zdolność kiełkowania, gdyż larwy i chrząszcze zaczynają żerowanie od strefy zarodka. Chrząszcze mogą przegryzać opakowania papierowe, bawełniane, plastykowe, foliowe. Produkty porażone absorbują wydzielane przez chrząszcze benzochinony i nabierają trwałego, nieprzyjemnego zapachu, co dyskwalifikuje produkt.
W naszych warunkach klimatycznych szkodnik może się rozwijać tylko w pomieszczeniach zamkniętych. Ponieważ trojszyk ulec i trojszyk gryzący są gatunkami ciepłolubnymi ich rozwój populacji powodujący straty ekonomiczne może odbywać się w zakresie temperatury 28-32ºC.
Ukrytek mauretański
Długość ciała chrząszcza 6,0-11,0 mm, ubarwienie zmienne od brunatno-czarnego do jasno- brązowego, tylko czułki, odnóża i dolna strona ciała są znacznie jaśniejsze. Głowa jest szeroka, mocno spłaszczona, prawie kulista, pokryta wyraźnymi punktami. Czułki krótkie, maczugowate trzy ostatnie człony spłaszczone. Przedplecze jest sercowate, oddzielone od pokryw wyraźnym przewężeniem. Pokrywy mocno wydłużone, pokryte punktami, które tworzą paski.
Jajo jest koloru białego, kształtu wrzeciona, długości 1,0-1,5 mm. Larwa dorasta do 19 mm długości i jest koloru brudno białego z brązową głową, na końcu odwłoka płytka i haki tego samego koloru. Ciało larwy jest mocno spłaszczone, rozszerzające się ku tyłowi i gęsto owłosione. Poczwarka jest biała do 10,5 mm długości.
Owady dorosłe żyją 12-24 miesięcy, w tym czasie wielokrotnie kopulują, a samice w ciągu kilku miesięcy składają jaja bezpośrednio na pokarm lub opakowania. Maksymalna płodność samic wynosi 1200 jaj, przeciętna około 500 sztuk. W optymalnych warunkach rozwój jednego pokolenia trwa 97 dni, w temperaturze pokojowej do 350 dni. W naszych warunkach klimatycznych może się rozwinąć jedno pokolenie w roku.
Wszystkie stadia rozwojowe tolerują niską temperaturę. Chrząszcze pozbawione pokarmu żyją w temperaturze 10ºC przez 6 miesięcy, a w 20ºC 52 dni. W tych samych warunkach larwy żyją bez pokarmu odpowiednio 2 lata i 10 miesięcy.
Szkody wyrządzają larwy i chrząszcze zjadając ziarno zbóż i jego przetwory, suszone owoce i warzywa, orzechy, rzadziej produkty pochodzenia zwierzęcego. Larwy unikają światła i żerują w głębszych warstwach produktu.
Szkodnik kosmopolityczny u nas często spotykany, lecz z uwagi na długi okres rozwoju nie wyrządza dużych szkód.
Wołek zbożowy
Chrząszcz długości 2,0-5,0 mm barwy jasnobrązowej do czarnej z lekkim połyskiem. Ubarwienie chrząszczy zależy od ich wieku i zaraz po wyjściu z poczwarki chrząszcze są koloru słomkowego. Ciało smukłe, głowa wyciągnięta w ryjek, który na przekroju poprzecznym jest okrągły. Czułki są kolankowato zgięte, ich ostatni człon jest największy, pokryty na szczycie drobnymi włoskami czuciowym. Przedplecze jest wydłużone, pokryte drobnymi dołkami o kształcie elipsy, w każdym dołku umieszczona jest szczecinka. Na pokrywach dołki układają się w podłużne, wyraźne rzędy. Pokrywy są zrośnięte wzdłuż szwu, skrzydeł lotnych brak. Dymorfizm płciowy słabo zaznaczony: samce mają ryjek krótszy i grubszy niż samice oraz ostatnie segmenty zgięte w dół.
Jajo jest białe, lśniące kształtu owalnego, ścięte na jednym końcu. Wielkość jaja waha się od 0,6-0,8 mm długości i 0,2 do 0,3 mm szerokości. Larwa dorasta do 2,5 mm długości, jest beznoga, łukowato zgięta. Całe ciało pofałdowane, koloru białego tylko szczęki są brązowe. Brak wyraźnej segmentacji ciała. Poczwarka typu wolnego, zawsze spoczywa wewnątrz ziarna. Widoczny jest ryjek, pokrywy i odnóża oraz bardzo małe zawiązki skrzydeł lotnych.
Po wyjściu z poczwarki chrząszcze przebywają wewnątrz ziarna, po kilku dniach przystępują do kopulacji i składania jaj. Długość życia chrząszczy zależy przede wszystkim od wilgotności względnej powietrza a w mniejszym stopniu od temperatury otoczenia. W stałej wilgotności 75% w temperaturze 29ºC chrząszcze żyją około 5 miesięcy, a w 21ºC 12 miesięcy. Chrząszcze pozbawione pokarmu w temperaturze 5-6ºC i wilgotności względnej 100% mogą żyć 166 dni, a w wilgotności 0-10% tylko 13 dni.
Przed złożeniem jaja samica wygryza otwór w ziarnie, wsuwa do niego jajo i zasklepia otwór przezroczystą substancją, która szybko twardnieje. Substancja ta chroni jajo przed czynnikami mechanicznymi oraz służy jako sygnał chemiczny zapobiegający przegęszczeniu populacji. Do jednego ziarna składane jest jedno jajo, chociaż zdarza się, że samica wygryza kilka otworów i zostawia wiele zasklepionych punktów. W ciągu jednego dnia samica może złożyć 1-9 jaj, w sumie około 150, które umieszczone są w części grzbietowej i wierzchołkowej ziarna. Rzadziej jaja składane są w okolicach zarodka. Cały rozwój larwy przebiega wewnątrz ziarna co powoduje ukryte porażenie. Jeśli do jednego ziarna złożone są dwa jaja, tylko jedna larwa kończy rozwój. W ziarnie kukurydzy może rozwinąć się kilka chrząszczy. W produktach drobno zmielonych rozwój larw jest niemożliwy. Larwa przechodzi 4 linienia po 21 dniach przepoczwarcza się. Pełny rozwój jednego pokolenia trwa 26,5 dnia w warunkach optymalnych (temperatura 28ºC i wilgotność względna 85-95%), w niższej temperaturze może przeciągnąć się do 150-200 dni. W ciągu roku może rozwinąć się od 2 do 3 pokoleń, w pomieszczeniach ogrzewanych nawet 10. Potomstwo jednej pary po VI pokoleniach zwiększa liczebność do 8 168 202 sztuk.
Chrząszcze są odporne na działanie niskiej i wysokiej temperatury. Chrząszcze mogą żyć bardzo długo w temperaturze 6-10ºC, ale w tych warunkach samice nie składają jaj.
Najlepszym pokarmem dla larw jest pszenica, jęczmień łuskany, żyto, jęczmień nie łuskany, owies łuskany, kukurydza, ryż, gryka i żołędzie. Chrząszcze mogą żerować i przeżywać długie okresy czasu w rozdrobnionych produktach zbożowych. . W takich warunkach jednak larwy nie rozwijają się.
Chrząszcze unikają światła, żerują i składają jaja w głębszych warstwach ziarna. W przypadku przegęszczenia populacji lub po nadmiernym przesuszeniu ziarna wędrują z porażonego produktu.
Gatunek kosmopolityczny, masowo występuje w strefie klimatu umiarkowanego. Całkowicie przystosowany do pomieszczeń zamkniętych. W Polsce pospolity szkodnik magazynowanego ziarna we wszystkich typach magazynów (silosy, magazyny płaskie, składy gospodarcze).